ANADOLU’NUN RENGARENK ÇİÇEĞİ “LALE”

ANADOLU’NUN RENGARENK ÇİÇEĞİ  “LALE”

 

Lale, genel olarak asilliği ve aşkı sembolize eder. Zarif biçimi huzur ve sakinliği çağrıştırır. Edebiyat ve sanatta da Lale, gururun ifadesidir. Kırmızı renkli Lale sevgiyi, beyaz lale saflığın temsilcisidir.

Hoşgörü için ise, sarı lalenin canlılığı kabul görmüştür. Pembe Lale ise, şefkat ve sadakat duygularını bir arada barındırır. Lale tasavvuf düşüncesinde de önemli bir alegorik semboldür.

Zambakgiller familyasından  (Liliaceae)  bir bitki türü olan lale çiçeği, hoş görüntüsü ile genel beğeniye sahiptir. Soğanlı ve otsu bitki türlerinin hemen hepsine, Lale adı verilmiştir. Canlı ve göz alıcı renklere sahip Lale bitkisinin anayurdu, Asya’dır. Ülkemizde de süs bitkisi olarak yetiştirilen Lale, zarla kaplı soğanlı bir yapının içinden filizlenir. 2 ila 8 arası yaprağa sahip olan Lale’nin yapısı, pek çok çiçeğe göre daha kalın ve etlidir.

 

Lale Çiçeğinin Adı Nereden Geliyor?

Kökleri Asya olan Lale bitkisinin ismi, Farsça “Anemon” kelimesinden türemiştir. Kırmızı şey manasındaki Aladağ sözcüğü ve gelen manasına denk düşen “Lal” kelimesinin, yine lale ismine kaynaklık ettiği düşünülmektedir. Lale bitkisinin bugünkü ismini alması, uzun yıllar sonunda olmuştur. Farsça ve Osmanlıca da kırmızı anlamına gelen “Lal” kelimesi, lale ismi ile aynı kökten gelmektedir. Osmanlı’da Gelincik olarak da bilinen Lale çiçeğinin isminde, sahip olduğu canlı renkler, etkili olmuştur. Lale bitkisinin bugünkü isminin oluşumu, 17. yüzyıla kadar uzanır. Asya kıtasına ait bir çiçek olduğu içinde ismi, diğer bölgelerde herhangi bir değişime uğramadan aynı kalmıştır.

 

 

 

 

 

Lalenin Bakımı, Lale Nasıl Bakılır, Nasıl Çoğaltılır?

Lale bitkisinin çoğalması için bilinen en uygun zaman, Nisan ayıdır. Köklerin ayrılması, Lale çoğaltmada ilk işlemdir. Kökten ayırma yöntemi ile Lale, hızla çoğalmaya başlayabilir. Çok pratik ve kolay bir yoldur bu. Köklerinden ayırdıktan sonra Lale, bir başka saksıya alınır, toprağa  hazır halde olan saksıya dikilerek, Lale’nin ekim işlemi tamamlanır. Diğer saksıda kalan kök de, kısa zamanda yeniden yeşermeye başlayacaktır. Gerek ilk saksıda kalan köke, gerekse, yeni saksıya alınan çiçeğe, aynı bakım ve sulama işlemi uygulanır. Lale nasıl bakılır? sorusuna ilk cevap, uygun hava koşullarının sağlanmasının gerektiğidir. Sert hava koşulları Laleyi tamamen çürütebilir. Çiçeğin bulunduğu ortam, başka bitki ve fidanlar ile çeşitlendirilirse Lale, daha canlı kalır. Her yıl düzenli olarak, bahar aylarında Lale toprağının ihtiyacı olan minerallerin verilmesinin gerekliliği unutulmamalıdır. Soğanlı çiçekler ailesinden olan Lale için, hava kanalları uygun oranda açık olan saksı, idealdir. Mineral değeri yüksek toprak kullanılırsa, lalenin yeşermesi hızlanır. Dikimden sonra, saksıdaki Laleler, kış ayı boyunca, bahara kadar loş ortamda, nemli olarak korunmalıdır. Baharın gelmesi ile birlikte lale bitkisinin, güneş gören yere alınması gerekir. Bu işlem Lale soğanlarının zarar görmeden, her dönem yeniden çiçeklenmesini sağlar.

 

Lale Çiçeğinin Özellikleri

Yüzyılları aşkın bir sürede, pek çok uygarlığa sembol olmuş Lale’nin özellikleri, şu şekilde sıralanabilir.

– Soğanlı bir yapıya sahip olduğu için Lale, kendiliğinden döllenme yapar. Bu özelliğinden dolayı başka bir işleme gerek olmadan,  sonraki senelerde de, aynı tomurcuğundan, yeniden filizlenir.

– Lale, zambakgiller familyasındandır.

-Biçimleri Çan şeklini andırır.

-5 bini aşkın çeşidi ile lale, dünyada ender çoğunluktaki çiçeklerdendir.

-Sapı üzerinde tek çiçek halindedir.

-Gökkuşağının tüm renklerine sahip, tek çiçektir.

-Her Lale bir manayı ifade eder.

-Osmanlı’nın sembollerindendir, bu özelliği yüzyıllarca devam etmiştir.

-Arapça “Allah” lafzının sembolü olarak bilinmesi ise, İslam coğrafyasında, Lale bitkisine ayrı bir değer verilmesine neden olmuştur.

 

 

 

 

 

 

 

Lalenin Faydaları Nelerdir?

Lale bitkisinin bilinen faydaları arasında şunlar sayılabilir:

-Sapları ve yaprakları, kalp hastaları için şifa kaynağıdır.

– Lale çayı, kalp ritmini düzenler ve gücün yerine gelmesini sağlar.

– İdrar söktürücüdür.

-Egzama hastalığının tedavisinde etkindir.

-Balgam söktürür

-Kadınlarda rahim iltihabını iyileştirir.

-Lale çiçeğinin yağı, yüze sürülürse cilt lekeleri kaybolur, kırışıklık ve kuruluk azalır. Lale bitkisinin bu özelliği, yapraklarında ve sapındadır. Lale çayının etkisi yüksek olduğundan, tüketimi sınırlı ve asgari olmalıdır.

 

Lale Çiçeğinin Bakımı Nasıl Yapılır?

Sert hava koşullarından olumsuz etkilenen Lale, rüzgarsız bir ortamda tutulmalıdır. Aksi takdirde yaprakları arasından geçerek, gövdesine işleyen rüzgar, lalenin ölmesine neden olur. Kış mevsiminde çiçeklerini döken Lale bitkisi, 12 derece oda sıcaklığına alınarak, yaz mevsimine kadar bu ısıda tutulmalıdır. Susuz kalmayı sevmeyen Lalenin toprağı, kurudukça sulanmalıdır. Üstünden, yavaşça, toprağının her yerine eşit miktarda su verilmesi idealdir. Bu işlem haftada 2 defa yapılmalıdır. Su miktarı, yazın gelmesi ile birlikte artırılarak, toprağın sulama işlemine düzenli bir şekilde devam edilmelidir. Toprağının değişim işlemi içinde, Nisan ayı, en uygun zamandır. Toprağının kaliteli olması ve saksı deliklerinden Hava alması, Lale için hayati önemdedir. Bu koşullar sağlamaz ise lale çiçeği hastalanır ve solar.

 

Lale Çiçeği Nasıl Çoğaltılır?

Lale çoğaltmada tek yöntem köklerinden ayırarak yapılan çoğaltmadır. Lale, taç yaprağını döktükten sonra koparılırsa, Lale’nin canlılığı, tohum yerine soğana yönelir. Soğandan çoğaltma yöntemi, tohuma göre daha zor olduğu için, bu yöntem uygulanır. Yaprakları dökülmüş Lale, saksıdaki kökünden yavaşça ayrılır. Bir diğer Lale saksısına sapı dikilir. Bu basit formülle Lale çiçeğinin çoğaltılması, gerçekleşmiş olur.

 

Lale Çiçeği Nasıl Yetiştirilir?

Lale, saksıda dikilecek ise, saksının dibinde mutlaka drenaj kanalları olmalıdır. Lale doğrudan güneşe ihtiyaç duymaz. Soğan dikimi sonbaharda yapılırsa, daha verimli olur. Saksı toprağına ekme uygulamasında, toprak derinliğinin 10 santimden düşük olmamasına özen gösterilmelidir. Soğanlar ekildikten sonra hemen sulamak gerekir. Toprağı susuz bırakılmamalıdır. Şubat ayında Lale bitkisi güneş görmek isteyeceği için, yerini güneşli bir noktaya almanız gerekir. Çiçeklenmeye başlayan lalenin, çiçek besini ve gübre şerbeti ile takviye edilmesi şarttır. Gübresi, Lale Çiçek açmadan, toprağına verilmelidir. Yaprakları açan Lale, 2 ay boyunca canlı rengini korur. Bu aşamada su ayarına dikkat edilmelidir.

 

Lale Ne Zaman Dikilir?

Lale bitkisinin dikimi işlemi, Eylül ayında başlar, Mart ayına kadar da dikim işlemine devam edilir. Çok sıcak ve çok soğuk aylar, Lale ekimi için uygun değildir. Eylül-Ekim ayları Lale için tomurcuklanma, Mart ve Mayıs ayları da, çiçeklenme zamanlarıdır.

 

Lale Ne zaman Çiçek Açar?

Lale bitkisi genellikle ilkbahardan yaz başlangıcına kadar çiçek açar. Eylül ayında dikilen lale soğanı, iyi korunursa, bahar başlarken çiçeklenmiş olur. Çiçek açmada yoğun olan ay ise, Nisan ve Mayıs ayıdır. Sonbaharda uygun dikim koşulları sağlanarak ekimi yapılan Lale soğanları, baharın yaklaşması ile çiçek açmaya başlayacaktır.

 

Lale Nasıl Sulanır?

Suyu çok seven çiçek türlerinin başında gelen Lale bitkisi, özellikle yaz aylarında suya daha çok ihtiyaç duyar. Haftada iki ya da üç defa toprağının her noktasına eşit miktarda su verilerek, Lale çiçeğinin susuz kalmaması sağlanmalıdır. Önemli bir durum olmadıkça lalenin toprağı, aynı ölçüdeki kapla sulanmalıdır. Kış mevsiminde, kendini korumaya alan Lale bitkisine su verirken, asla soğuk su kullanılmamalıdır. Sulama işlemi oda sıcaklığındaki su ile yapılmalıdır. Verilen su miktarı hep aynı tutulmalıdır. Eğer Lale bitkisi saksıda ise, sulaması, yukarıdan dökmek suretiyle, toprağını bozmadan yapılmalıdır.