İSPANYOL GRİBİ

TARİHE KARA İZ BIRAKAN KORKUNÇ SALGIN

Tarihi kayıtlarda İspanyol nezlesi ya da gribi olarak geçen H1N1 grubunun alt türü olan hastalık, büyük kitleler arasında hızla yayılmış, ölümcül bir griptir. İspanyol gribi, çok kısa sürede 500 milyondan fazla kişiye bulaşarak, 18 ay içinde 50 milyon dolayında insanın ölümüne neden olur. Bu yönüyle Grip, insanlık tarihine iz bırakan en büyük salgınlardan biridir. İspanyol Grip salgını, 3 dalga halinde yaygınlık göstermişti. Bunlar ilk dalga, şiddetli ikinci dalga ve artçı üçüncü dalgadır.  Hastalığın çok dikkat çeken özelliği ise yaşlı, zayıf bünyeli ve çocuklardan daha çok, sağlıklı gençleri ve erişkinleri etkilemesiydi. I. Dünya harbinin sonlarına doğru başlayan salgın kısa sürede tüm dünyayı etkisi altına alacaktır.  Bazı tarihçiler, dört yıl süren 1. Dünya savaşının bu salgın yüzünden sona erdiğini düşünmektedir. Salgının kaynağı İspanya olmamasına rağmen hastalığın İspanyol gribi olarak anılmasındaki sebep, savaşta olan Avrupa devletlerinde salgından söz edilmezken, İspanyol basınının salgını gündeme getirmesidir. Bu durum tüm dünyada hastalığın İspanyol gribi olarak anılmasına neden olur.

İspanyol Gribinin nereden dünyaya yayıldığı hala kesin olarak bilinmemektedir. İlk düşünce Çin bölgesinden yayılmış olabileceğini belirtirken, daha sonra yapılan çalışmalar bu ihtimalin zayıf olduğunu ortaya koyar. İkinci ihtimal, Batı cephesi olarak adlandırılan Almanya ve Fransa, Hollanda sınırıdır. Savaşın bu noktada oldukça kanlı geçmesi böyle bir ihtimalin ortaya atılmasına neden olmuştur. Bir çok bilim insanının ortak görüşü ise salgının tüm dünyaya Amerika Birleşik Devletlerinden yayıldığıdır. Bu görüşün altında ise ABD’nin 1917 yılında savaşa katılması için binlerce askeri Avrupa’ya taşıması yatıyor. Toplu ölümler ile dünyaya korku salan İspanyol Gribi, 1918 yılının Kasım ayında en yaygın durumuna ulaşmıştır. Küçük detaylar haricinde hastalık, tüm dünya ülkelerinde ölümcül vakalar meydana getirir. Hindistan’da bu hastalık yüzünden ölen yaklaşık 17 milyon kişi, ülke nüfusunun %5’i ne tekabül ediyordu.  Yine aynı şekilde ABD’de yaklaşık 675.000 kişi virüs nedeniyle hayatını kaybeder. Bu oran, nüfusun,  %28 oranında azalması demekti. İngiltere, yaklaşık 250.000 vatandaşını bu hastalık nedeniyle kaybedecektir. Fransa’daki acı bilanço ise yaklaşık 400.000 kişinin vefatıdır.  Fiji adalarında yaşayan insanların %14’ü iki hafta içinde İspanyol nezlesinden hayatını kaybeder. Hastalık dönemin önemli isimlerinin de vefatına neden olur. Bunlardan bazıları, Max Weber, Ressam Gustav Klimt, İspanya Kralı XIII. Alfonso ve Sophie Halberstadt Freud’dur. Tüm dünyayı kasıp kavuran İspanyol gribi Osmanlı devletinde de kayıplara neden olur. Milli Mücadele için çalışmalarına aralıksız devam eden Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a hareket etmek üzereyken bu hastalığa yakalandığı ve dinlenmek için İstanbul Beşiktaş’taki evinde istirahate çekildiği biliniyor.  Tarihte insanlık için kabus olarak adlandırılan İspanyol grip türündeki salgınlar, günümüzde de Sars, Influenza ve Covid 19 alt grubu olarak kendini tekrar göstermektedir.