Manisa’nın Salihli ilçesine bağlı Sart kasabası yakınlarında bulunan Antik Sardis kenti, Likya devletinin başkentidir. M.Ö 1300 yılında kurulan kent, M.Ö 1200 yılında yıkılarak, şehir kimliğini kaybeder. İzmir-Ankara karayolunun her iki tarafında da sınırları bulunan Sardis kenti, İzmir’e 82 km, Salihli ilçe merkezine ise 9 km uzaklıktadır. Gediz ovasından 400 metre yukarıya konumlanmış kent, Bozdağ eteklerine yakındır. Mezopotamya dışındaki en büyük şehir duvarlarına sahip olan Sardis, demir çağının tüm izlerini taşır. M.Ö. 1.200-546 yılları arası hüküm süren Likya krallığının Başkenti olan Sardis kentinin tarihi bir diğer özelliği de paranın ilk burada basılmış olmasıdır. Ünlü Kral yolunun başlangıç noktası da Sardis’ten geçer. Şehrin isminin Kuvars taşı anlamına gelen Sard kelimesinden türediği düşünülüyor. Bölgede kuvars taşı ve altın çıkarma faaliyetleri günümüzde de devam etmektedir. Sart antik kentini diğer antik şehirlerden ayıran özelliği tarihteki ilk tiyatronun burada kurulmuş olmasıdır. Tiyatronun kalıntılarını gün yüzüne çıkarma çalışmaları tamamlanmaya çalışılıyor. Kentin 5 km kuzeyinde “Bin Tepeler” olarak isimlendirilen mevkide Likya krallarının mezarları bulunmuştur. Batı Anadolu’nun 7 tapınağı arasında sayılan Artemis tapınağı, Sardis kent sınırları içindedir. Şehrin içindeki büyük kütüphane ve Kral Lahitlerinin parçaları büyük oranda günümüze ulaşmıştır. Sardis Antik kentine ait sikkeler şunlardır:
• Stater sikke: paranın bir yüzünde karşı karşıya gelen aslan ve boğa figürleri bulunur.
• El Trite sikke: ön yüzde kükreyen aslan arka yüzde ise güneş sembolü işlidir.
• Daric antik sikke: bu paranın ön yüzünde ise gergin yay tutan büyük pers Kralının resmi basılıdır.
Şehir içinden çıkarılan tüm kalıntılar ve antik eşyalar, Manisa Etnografya müzesinde ziyaret edilebilir. Sardis antik kentinde bulunan yapıtlar şöyle sıralanabilir:
• Artemis Tapınağı: tapınak Lydia Kralı Krezüs tarafından ana tanrıça Artimu için bir sunak formunda düşünülmüş daha sonraları M.Ö.330 yılından sonra tapınak haline getirilmiştir. Artemis Tapınağı, Helenistik dönemin İon tarzında inşa edilmiş en büyük tapınağıdır. İki ana bölümde tamamlanan yapının iç kısmına 8, kenar bölmelerine ise 20 sütun yerleştirilmiş. Artemis tapınağının bir benzeri de Efes Antik kentinde bulunmaktadır.
• Akropolis: şehrin muhafazasında büyük rol oynayan Akropolis, Lidya, Yunan ve Roma dönemlerinde bütünlüğünü koruyarak kullanılmıştır. Bizans devrine ait teraslı bir bina, kalenin güney tabyası ve yeşil küfeki taşından yapılmış kısım Akropolisin en dikkat çekici noktalarıdır.
• Bintepe Mezarlığı: Likya Krallarının toplu mezarlığı olarak oluşturulmuş bu mevkide yaklaşık 85 kral Lahiti bulunuyor. Bölgedeki en önemli mezarlar, Kral Alyattes ile Kral Gyges’e ait olan lahitlerdir.
• Paktolus Vadisi: bugün Sart çayı olarak bilinen bölge, antik dönemde Pactola olarak anılırdı. Sardis efsanesinde, Frig Krallarından Midas’ın buradaki çayda yıkanarak altın aradığı geçer. Sart çayı Bozdağ’dan doğar ve Sardes harabelerinden geçerek Gediz nehrine dökülür
Sardes antik kentindeki 2013 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından başlatılan arkeolojik kazılarda, 49 arkeolog ve uzman çalışmıştır. Yapılan kazılarda Lidya yapılarının büyük bir kısmı tespit edilmiş, ortaya çıkarılan Roma ve Bizans devirlerine ait kalıntıların hepsi arşivlenmiştir.
Kaynakça:
• Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri – TAY Projesi”. 25 Eylül 2021
• Sardes Antik Kent”. Tekin Gün. 9 Ağustos 2020
• Tosun Erkan (2019). Paranın Doğduğu Yer: Sardes Antik Kenti.
• CAHILL, Nicholas (2013). Sardeis, 2013. academia edu. ss. 413,414. 6 Mart 2022
Bir yanıt bırakın