Tıp’ta Çığır açan görüntüleme tekniği “Radyoloji”

Tıbbi görüntüleme tekniğine yepyeni bir başlık açan Radyoloji, ışın tekniğinden yararlanılarak oluşturulmuş bir görüntüleme biçimidir. Yunanca ışın demek olan “radius” ile bilim anlamına logos kelimelerinden türetilmiştir. Radyolojiyi meydana getiren X ışınları, 1895 yılında Wilhelm Conrad Röntgen tarafından bulunur. Tıp’ta ilk elde edilen grafi’yi Wilhelm Conrad Röntgen eşinin elinden alır. Bu icat, tıbbi görüntüleme çalışmalarında yeni bir dönemin başlangıcı olacaktır. Wilhelm Conrad Röntgen, aynı zamanda X-ışınlarını, radyografilerde de uygulayan, ilk insandır.

Günümüzde tıbbi bulguları daha detaylı görüntüleyerek sağlam tanı koymayı mümkün hale getiren Rayoloji, ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MR), nükleer tıp, pozitron emisyon tomografi (PET), mamografi, floroskopi ve X ışınlı görüntüleme kanallarına kaynak olmuştur. Radyoloji, genel olarak 2 başlık altında ele alınır:

• Diagnostik Radyoloji: Radyoterapi uygulamasında kullanılan tıbbi görüntüleme cihazlarının yıllık periyodik bakıma alınıp gerekli olan yenilemenin yapılmasıdır.
• Radyoterapi: iyon ışınları kullanılarak kanser hastalığının geriletilmesidir. Bu tedavi yönteminde kanserli tümör dokusu, sağlıklı diğer dokulara zarar verilmeden yok edilir. Bu konudaki kararname, 23/12/2021 tarihli ve 31698 sayılı Diagnostik Radyoloji, Nükleer Tıp ve Radyoterapi Grubu Tıbbi Cihazların Kalite Uygunluk ve Kalite Kontrol Testleri Hakkında Yönetmelik”  kanunudur.

Radyolojiden yararlanılan diğer görüntüleme sistemleri şunlardır:

• Tomografi: 1915 yılında Fransız hekim Boccage tarafından icat edilen Tomografi, vücuttaki tüm kesitleri detaylı görüntüleyebilen cihazdır. 1 mm 10 mm arasındaki kesitlerin görüntülerini ayrıntıları ile görüntüleyen cihaz, vücut organlarının önden arkaya, yukarıdan aşağıya ya da yatay düzlemde incelenmesini sağlar. Bu uygulamada hasta radyolojik görüntülemeye oranla daha fazla radyoaktif etkiye maruz kalır. Gelişen tıbbi teknoloji ile Tomografi cihazının yaydığı radyasyon miktarı azaltılıp görüntü kalitesi ise arttırılmaktadır.
• Teleradyoloji: radyoloji görüntülerinin internet bağlantısı üzerinden bir bilgisayardan başka bir bilgisayara gönderilmesi yöntemidir. Teleradyoloji sayesinde bir radyoloji görüntüsünü, saniyeler içerisinde, bir başka kıtadaki bilgisayara bile gönderebilmek mümkün hale gelmiştir.
• Anjiografi: vücuttaki tüm damarların kontrast maddelerin kullanılması yoluyla görüntülenmesidir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): manyetik alan vektörünün hakim olduğu bir alanda vücudun herhangi bir bölümünü, (Radyofrekans) dalgalarıyla yayılan enerjinin görüntüye dönüşmesi sayesinde, detaylı analiz edebilmektir.

Radyoloji uygulamasında X ışınlarının ses dalgalarıyla birlikte kullanılmasına Ultrason yöntemleri denilmektedir. Ultrasonografi ve Doppler Ultrasonografi olarak ikiye ayrılır.

Ultrasonografi: ses dalgaları kullanılarak, Karındaki iç organlar (taşların varlığı, tümör ve kitlelerin varlığı), üriner ve jinekolojik sistem görüntülenir.

Doppler Ultrasonografi: damarların yapısal özelliklerini incelemekte kullanılan yöntemdir.

Kaynakça:

• Türk Medikal Radyoteknoloji Derneği 18 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesi
• Türk Radyoloji Derneği, CT”. 2 Ağustos 2012
• org 12 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesi. “Radiological Society of North America. Radiology Continued Education and Research”.
• Türk Radyoloji Derneği, Doppler USG”. 2 Ağustos 2012 tarihli yayın