29 EKİM CUMHURİYET BAYRAMI

29 EKİM CUMHURİYET BAYRAMI

29 Ekim 1923 tarihinde, Türkiye Millet Meclisinde ilan edilen Cumhuriyet ile Türkiye’nin bundan sonra nasıl bir yönetim şeklini benimseyeceği de netleşmiş oluyordu. Cumhuriyet’in ilanı Ankara’da 101 pare top atışı ile duyurulur. 29 Ekim ve 30 Ekim tarihleri arasında Cumhuriyetin ilanı tüm ülkede bayram havasında kutlanılır. Cumhuriyetin ilan edildiği yıl, herhangi bir resmi bayram olarak kutlanma düşünülmemiştir. İlk yıl, halkın kendi arasında yaptığı kutlamalar şeklinde geçer. Daha sonra mecliste çıkarılan 26 Ekim 1924 tarihli 986 numaralı kararname sonucu Cumhuriyet, 101 pare top atışıyla başlayan törenler halinde anılmaya başlanacaktır.

2 Şubat 1925’te Hariciye Vekaleti tarafından meclise sunulan Cumhuriyetin bayram olarak kutlanması teklifi, 19 Nisan’da meclis tarafından karara bağlanıp kabul edilmiştir. Alınan bu resmi karar doğrultusunda Cumhuriyet ,1925 tarihinden itibaren Türkiye’de ve diğer ülke elçiliklerinde, milli bayram olarak kutlanmaya başlar. Türkiye Cumhuriyeti Devleti 27 Mayıs 1935’te bir dizi düzenlemelere gider. Buna göre meşrutiyetin ilan edildiği gün olarak kutlanan hürriyet bayramı ve saltanatın kaldırıldığı gün kutlanan hakimiyet bayramları kaldırılır. Artık devlet yalnızca 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı’nı, resmi bayram olarak kutlayacak ve törenler düzenleyecektir.

Kutlamaların ilk yılları Cumhuriyetin, yıkılan bir enkaz altından çıkan genç bir filiz olduğu vurgulanır. Genelde Cumhuriyet kutlamaları gün içinde 3 bölüm olarak kutlanıyordu, bunlar, sabah başlayan resmi kabulleri takip eden geçit töreni ve akşam düzenlenen fener alaylarının yaptığı gösterilerdi. Bu düzen, 1933 yılına kadar bozulmadan devam etmiştir. 1933 yılında kutlanan Cumhuriyet Bayramı hem ülke içinde hem de uluslararası basında oldukça geniş yer bulur. Törenlerde Cumhuriyetin kurulduğu yıldan itibaren geçen 10 yıl içinde yapılan köklü reformlar ve sanayi hamlelerine vurgu yapılır. Kutlamaların nasıl olacağına yönelik 12 maddeden oluşan resmi kararname, 11 Haziran 1933 yılında, 2305 sayılı “Cumhuriyet’in İlanının Onuncu Yıl Dönümü Kutlama Kanunu” başlığıyla kabul edilmiştir. Kararname ile Cumhuriyet Bayramı kutlamalarının 3 gün sürmesine ve bu üç günün resmi tatil ilan edilmesine karar verilmiştir. Yurdun genelinde Cumhuriyetin kutlandığı tüm meydanların ismi Cumhuriyet meydanı olarak düzenlenir. Coşkuyla geçen kutlamalarda Mustafa Kemal Atatürk, Ankara Cumhuriyet meydanında 10.yıl nutkunu okuyarak, bu coşkuya katılır. 10. Yıla özel bestelenen marş, yurdun dört bir köşesinde seslendirilir. 1945 yılına kadar kutlanan Cumhuriyet bayramları, 10. Yıl kutlamaları örnek alınarak kutlanmıştır.

Bugün de 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, Türkiye’de, Kuzey Kıbrıs’ta ve yabancı ülke elçiliklerinde, resmi törenler eşliğinde kutlanıyor.

Kaynakça

“2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun T.C. Resmî Gazete, 17284. 19 Mart 1981

“628 numaralı Cumhuriyetin İlânına yönelik 29 Ekim gününün Milli Bayram Addi Hakkındaki Kanun”. Resmi gazete, 96. 23 Nisan 1925.

Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı.