BAM KALESİ / İRAN
Pers imparatorluğu döneminin en görkemli kalesi olan Bam, 12. Yüzyılda tamamen kerpiçten imal edilmiş bir kaledir. Bem Şehristan’ını korumak için kurulmuş kalenin toplam yüz ölçümü 6 km2’dir. 13 bin kişinin rahatlıkla yaşayabileceği Bam kalesi içindeki sosyal yaşam, 1850 yılına kadar devam etmiştir. Bu tarihte meydana gelen büyük bir deprem sonucu ağır hasar alan kale, korumaya alınarak tahliye edilmiştir. 2000 yılı aşkın bir tarihe sahip olan Bam kalesi, dünyada kerpiçten yapılan en büyük kaledir. Temellerinin 224 yılında, o dönemin büyük devleti Sasaniler tarafından atıldığı düşünülen kale, kerpiç, tuğla, palmiye ve saman dallarının karışımı kullanılarak inşa edilmiştir. Kalenin günümüze ulaşan kalıntılarının bir kısmı 12. Yüzyıla aittir. Bir kısmı da Safavi dönemindendir. Kale içinde kervansaray, hamam, okul, cami, sinagog, 50 adet dükkan ve çarşı vardır. Bam kalesi zaman içerisinde sürekli geliştirilerek büyütülmüş bir kaledir. Kaleyi sırasıyla, Selçuklu, Moğol ve Afgan devletleri güçlendirip büyütmüştür. Kale ve çevrelediği Bem Şehristanı, Safavi devleti döneminde 6 km’lik alanı kapsamaktaydı. Şehir 36 kule ile çevriliydi ve içerisinde 400 ev vardı. Şehir halkının yaklaşık 9 bin civarındaki nüfusu kale içinde yaşıyordu. Şehir, 4 farklı dine mensup ahalinin bir arada yaşadığı kozmopolit bir yapıya sahipti. Hristiyan, Zerdüşt, Yahudi ve ağırlıklı olarak da Müslüman tebaa, şehir nüfusunun tamamını oluşturmuştu. Konuya ilave olarak Bam kalesinin Sasaniler döneminde Zerdüşler tarafından yapılmış tapınaklara ev sahipliği yaptığı bilinmektedir. Diğer şehirlerdeki Zerdüştler, kendi inançlarına göre hacı olmak için Bam Şehrine geliyordu. Büyük ateş tapınaklarının haricinde Kale bölgesi büyük bir tekstil merkeziydi. İpek yolunun üzerinde bulunan Bam Kalesindeki tekstil ürünleri Müslüman tüccarların gözdesiydi. Burada dokunan halı ve kilimler dünyanın dört bir tarafına satılmıştır. Bam kalesi, 19. yüzyılda halk tarafından terk edilmiştir. Kale içinde yalnızca silahlı kuvvetler kalır. Daha sonra, 1932 yılında askeri kurum da kaleyi tahliye eder. 1938’de yoğun olarak başlatılan restorasyon çalışmaları aralıklarla 1993 yılına kadar sürer. Bam Kalesi, UNESCO tarafından 1993 yılında Dünya mirası olarak ilan edilip koruma altına alınmıştır.
Kurak bir iklime sahip olan Bem bölgesinde bugün yoğun olarak hurma üretimi yapılıyor. Hurmadan başka Pamuk ve narenciye üretimi de oldukça yoğundur. Lut çölünün güneybatısında yer alan Bem Şehristanı, 26 Aralık 2003 tarihinde yaşanan büyük depremde ağır hasar aldı. 6.6 büyüklüğündeki depremde yaklaşık 30 bin kişi yaşamını kaybetti ve Bam kalesi ciddi hasar yaşadı. Yapının ağır hasar almasındaki sebep ise kalenin kerpiçten yapılmış olmasıdır.
Bir yanıt bırakın