BİLARDONUN TARİHİ

BİLARDONUN TARİHİ

Bilardonun ilk ne zaman oynandığına dair tarihte net bir kayıt yoktur. Bu oyun hakkında tarihteki en eski bilgi, M.Ö 400 yılında Yunanistan’da yaşayan Filozof Anacharsis’in bölgede bilardoya benzer bir oyunu tarif etmesidir. Biraz daha yakın tarihteki bilgi ise M.S. II. Yüzyılda, İrlanda Kralı Catkıre More’in ölümünün ardından ortaya çıkan, pirinçten yapılma 55 top ve pirinç masa ile ıstaka benzeri sopaların kullanıldığına dair kayıttır. 1500’lü yıllarda Shakespare’in bir romanında geçen “hadi gel bilardo oynayalım” cümlesi, bu yıllarda, İngiltere’de bilardonun oynandığına dair düşünceleri kuvvetlendirmiştir.  Bilardo hakkında araştırma yapan yazarların ortak görüşü, bilardo kelimesinin Fransızca Billie” (top) kelimesinden türediğidir. Bu nedenle bugün oynanan modern bilardonun beşiği Fransa olarak kabul edilir. Bir başka zayıf görüş ise bilardonun, İngiltere’deki Pall-Maill oyunundan esinlenerek oluşturulduğudur.

Bilardo sporu Fransa Kralı 16.Lui zamanında artık sarayın gözde sporu olmuştur. İlk olarak yerde oynanan bilardo, sonra mermer yükseklikte en sonunda da masada oynanır. Oyuna ıstaka, bant ve tebeşir aparatları dahil edilir. Bugün oynanan Bilardo sporunu, milyonlar tarafından sevilir hale getiren üniteler şunlardır.

• Istaka: Bilardo, 18. Yüzyılın sonlarına kadar golf benzeri sopalar ile oynanırdı. Asaya benzer sopalar ile toplara vurmak oldukça güç olduğu ucu ince çoban sopaları kullanılmaya başladı. 1777 de yapılan bir müsabakanın kayıtlarında oyunculara çoban sopası ya da ıstaka seçiminin sunuluyor olması, Istaka kullanımı için bu tarihin referans alınmasına neden olmuştur.
• Tebeşir: ıstakanın ucundaki bölümü tozlayarak, topa vurulma esnasında çıtlama ya da kayma yapmasını engelleyen parçadır. 1818 yılında tebeşirler ilk olarak hap kutularına doldurulup satılmaya başlamıştır.
• Kösele-uç: ıstakaların ucundaki köselenin bulunması, oldukça ilginç bir olay sonrasıdır. Monsieur Mıngaud isminde bir Fransız Subayı siyasi bir suçtan dolayı hapis yatar. Hapiste bilardo oynamakla vaktini geçiren subay, ıstaka ile topa vururken sürekli kayan topları nasıl engelleyeceğini düşünür. Kösele ayakkabısından bir parça kopartarak ıstakanın ucuna yapıştırır ve toplara kaymadan daha iyi vurabildiğini fark eder. O gün, Istakaların ucuna kösele uç takılmasının başlangıcı olmuştur. 1825 yılında gerçekleşen bu hadiseden sonra artık kösele uçlu ıstakalar kullanılmaya başlanır. Bu buluş sayesinde toplara daha fazla kavis verebilmek mümkün hale gelir.
• Bant: ilk bilardo masalarında oyun esansında topların masadan düşmemesi için ahşap kenarlıklar yapılıyordu. Fakat bu kenarlıklar çok fazla ses yaptığı için sesi yumuşatacak bir yenilik düşünülmekteydi. 1855 yılında İngiliz Thurston, lastik kenarlıkla kaplanan bantların çok az ses yaptığını keşfeder ve bundan sonra bu bant köşeler bilardo masalarında standart olarak uygulanmaya başlar. Lastik bant uygulaması, bilardo sporunun çok daha farklı kombinasyonlarda oynanabilmesinin önünü açtığı için Modern Bilardonun doğuşu olarak kabul edilir.
• Toplar: ilk bilardo topları ahşaptan üretiliyordu. Daha sonraları Fildişinden yapılan toplar ahşap topların yerini almıştır. 1868 yılına kadar Bilardo, fildişi malzemeden imal edilen toplarla oynanmıştır. Ancak bu malzemenin teminindeki zorluklar ve çabuk deforme olması, bilardo oynamak için yeni top arayışlarının sürmesine sebep olur. Bu soruna Amerikalı John Wesley Hyatt plastik topları bularak çözüm getirir. 1868 yılındaki bu icat, bilardonun oynama hızı ve yöntemine büyük kolaylıklar getirir.

Bilardo maçları, günümüzde ise Ohenol reçinesinden sıkıştırılmış toplarla oynanmaktadır.

İlk bilardo federasyonları İngiltere ve Amerika’da kurulmuştur. Bunu Almanya’da kurulan bilardo kulübü takip eder. 1901 yılında Birçok Alman Kulübünün birlikte kurduğu Alman Amatör Bilardo Birliği, günümüzde Avrupa Bilardo Konfederasyonu olarak turnuvalar düzenlemeye devam ediyor. Ülkemizi Bilardo Sporunda başarıyla temsil eden isim, yaşadığı birçok şampiyonluklarla Semih Saygıner olmuştur.