Sultan II. Abdülhamid

PAYİTAHTIN SON HÜNKARI

Sultan II. Abdülhamit, (21 Eylül 1842-10 Şubat 1918) Osmanlı İmparatorluğu’nun 34. padişahı, İslam’ın 113. Halifesidir. Çöküş devrinde olan devleti, 33 yıl ayakta tuttuğu konusunda tüm tarih otoriteleri hem fikirdir. Devrinde mutlak otoritesini kullanabilen son padişahtır. Tahtta olduğu dönem “Hamidiye Dönemi” olarak adlandırılmaktadır.  I. Meşrutiyet ve Kanuni Esasi, II. Abdülhamit döneminde hayata geçirilmiştir. Padişahlık tahtına oturmasıyla birlikte Rusya İmparatorluğuyla yapılan 93 Harbinin tam ortasında kendini buldu. Kaybedilen savaş sonrası yaşanan zorlu dönem Sultan Abdülhamit’in ilk ciddi sınavıdır. İlan etmek zorunda kaldığı II. Meşrutiyet, 31 Mart Ayaklanması payitahta kaldığı sürenin en büyük olaylarıydı.  Askeri alandaki reform girişimlerini sürdürmüş, yine de toprak kayıplarının önüne geçememiştir. 31 Ağustos 1876’da başlayan sultanlığı, 27 Nisan 1909’daki 31 Mart Vakasıyla son bulmuştur.

Osmanlı İmparatorluğu’nda başlayan modernleşme çalışmaları II. Abdülhamid döneminde de devam etmiştir. Bürokraside reformlar devam ederken, Bağdat Demiryolu ile Hicaz Demiryolunun inşası gibi projeler de hızla tamamlanır. Yapılan çalışmalarda Sultan Abdülhamit, Alman ve Fransız mühendislerinin tecrübelerinden istifade etmiştir. Hukuk alanındaki yenilikleri sanat ve ticaretteki gelişmeler takip ederken, inşaat mühendisliği, veterinerlik ve tarım gibi birçok mesleki okul arka arkaya eğitime başladı. İmparatorluk sınırlarındaki pek çok yerde ilk, orta, lise ve askeri okulların sayısı kısa sürede 3 katına çıktı. Eğitim ve kültür hayatı oldukça derin olan Sultan II. Abdülhamit, entelektüel bir padişahtı. Türkçeyi tüm gramer alt yapısıyla birlikte Gerdan kıran Ömer Efendi’den öğrenmiştir. Farsçayı Ali Mahvi Efendi’den, Fransızcayı Mösyö Gardet’dan, Arapçayı ise Ferid ve Şerif efendilerden öğrenmiştir. Opera ve tiyatroya da büyük sevgisi olan Sultan, Paul Dussap Paşa’dan Piyano, Callisto Guatelli’den de, keman dersleri alır. Sultan II. Abdülhamid Han, 10 Şubat 1918’de öldüğü zaman vefat nedeni kayıtlara zatürre veya verem olarak yazılmıştır. yapılan son araştırmalar 75 yaşında vefat eden padişahın kalp yetmezliği nedeniyle vefat ettiğini göstermektedir. Beylerbeyi Sarayı’nın 8 No’lu dairesinde vefat eden Sultan Abdülhamit, Divan yolunda bulunan, dedesi Sultan II. Mahmut’un Türbesine defnedilmiştir.

Saltanatı süresince pek çok yenilik ve gelişmenin mimarı olarak gösterilen Sultan Abdülhamit’in en önemli icraatları şöyle sıralanabilir:

• Kudüs Demiryolunun hizmete alınması.
• Divan-ı Muhasebatın (Sayıştay) kuruluşu.
• Mülkiye’nin, Siyasal Bilgiler Fakültesi haline getirilip eğitime açılması.
• Şam-Halep Demiryolunun hizmete girmesi.
• Şişli Etfal Hastanesinin yapılması.
• Hicaz Demiryolu hizmete girdi.
• Mum Fabrikasının kurulması
• Basra ve Hindistan Telgraf hattı ile Beyoğlu hattı birbirine bağlandı.
• Hamidiye Suyu üretim tesisi hizmete girdi.
• Selanik’teki Liman ve Rıhtım inşaatı tamamlandı.

Bir cihan imparatorluğu olarak tarihe iz bırakan Osmanlı devletinin son dönem padişahlarından II. Abdülhamit Han, mobilya ustalığındaki hüneri, zekası, devlet yönetimindeki farklı tarzı ve modernlikten uzaklaşmadan dini hayatını yaşamadaki becerisi ile müstesna bir yere sahip olmuştur.

 

Kaynakça:

• Armağan, Mustafa. “Abdülhamid hakkında yanlış bildiğimiz 10 şey”
• Koloğlu, Abdülhamid Gerçeği (1987),s.282,283
• Melek, Öz yetgin, Sultan II. Abdülhamid’e ait Yıldız Sarayı Fotoğraf Koleksiyonu, Yunus Emre Enstitüsü.
• İlber Ortaylı/dirayetli-bir-turk-hukumdari-sultan-ii-abdulhamid-42077582
• “Sultan Abdülhamid’in Hatıra Defteri. Divan: Disiplinler arası Çalışmalar Dergisi.