Uluslararası Adalet Divanı / LAHEY
Birleşmiş Milletler Örgütünün en büyük yargı organı olan Uluslararası Adalet Divanı, çalışmalarını Hollanda’nın Lahey kentinde yürütmektedir. Divan Genel Kurulu, Güvenlik Konseyinin seçtiği 15 yargıçtan tarafından temsil edilir. Görev yapan Yargıçlar, farklı ülkelerin adalet bakanlıklarından seçilmiş konusunda uzman hakimlerdir. Bu yöntem ile dünyadaki farklı hukuk sistemlerinin ayrı ayrı Lahey Adalet Divanında temsil edilmesi amaçlanmıştır. Divanın yetkili olduğu hukuk davaları arasında en önemlisi, uluslararası uyuşmazlıklar sonucu taraf ülkelerin getirdikleri davalardır. Bunun yanı sıra Lahey Adalet Divanı, BM tarafından yürürlüğe konan, uluslararası antlaşmalar kapsamında ortaya çıkan tüm sorunları karara bağlamak için çalışır. Uluslararası Adalet Divanı Statü olarak BM Antlaşması’nın tamamlayıcı hukuk organıdır. Adalet Divanı’nın çalışma esasları, BM meclisinde alınan kararlar doğrultusunda belirleniyor.
Uluslararası Adalet Divanı, BM’nin yetkili “adalet organı” olarak 1945 yılında, Hollanda’nın Lahey kentinde kurulmuştur. Divanın kuruluşundan önce bu konuma sahip olan organ, Milletler Cemiyeti bünyesinde faaliyetlerini yürüten, Uluslararası Sürekli Adalet Divanı’ydı. BM tarafından ayrılmaz bir parça olarak görülen Uluslararası Sürekli Adalet Divanı (USAD) 1945 yılında yürürlüğe giren kanunla feshedilir. Bu tarihten itibaren Lahey Adalet divanı, Birleşmiş Milletler tarafından yetkilendirilmiş tek uluslararası mahkeme olur. UAD’ in ilk yargıç seçimleri 6 Şubat 1946’da yapılır ve seçilen hakimler resmi törenin ardından göreve başlamak için Lahey’e gelirler. Divan’ın resmi açılış tarihi, 18 Nisan 1946’dır.
1946 yılından itibaren Lahey Adalet Sarayı, çeşitli mimari çalışmalar sonucu genişletilir. Yeni haliyle daha geniş odalar ve büyük salonlara kavuşan Adalet sarayına, ek hizmet binaları ve müzakere odaları da eklenir. Sarayda ayrıca uluslararası hukuk kitaplarından oluşan oldukça kapsamlı bir kaynak sayılabilecek “Barış Sarayı Kütüphanesi” bulunuyor. Uluslararası Adalet Divanı eserlerinin yer aldığı bir müze de yine Lahey Adalet Sarayının içerisinde ziyaret edilebilmektedir.
Lahey Adalet Sarayının Mahkemesi
Mahkeme’nin karar kurulu olan 15 kişilik yargıç kadrosu, Birleşmiş Milletler Meclisi Genel Kurulu’nun BM Güvenlik Konseyi ile birlikte seçtiği yargıçlardan oluşur; seçilen Yargıçların görev süresi 9 yıl ile sınırlıdır. Aday gösterilen yargıç, her iki BM organında da oyların genelini alabilirse, mahkeme üyesi olmaya hak kazanmış oluyor. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu ve BM Güvenlik Konseyi, çok hassas bir süreç içinde yürütülen yargıçlık seçiminde, genellikle birden fazla oylama yapmaktadır. Lahey Adalet Divanın belirlediği yasa uyarınca, bir mahkeme üyesi yargıç, başka bir kurumda idari veya siyasi görev üstlenemez, herhangi bir davada temsilci, danışman ya da avukat olarak çalışmaz. Bu kural, Mahkemenin tarafsızlık ilkesini sağlamlaştırmak için alınmış kararın gereğidir. Lahey Adalet Divan’ında Dünyanın farklı ülkelerinden Yargıçlar, özellikle insanlık suçu olarak işlenmiş fiillerin cezasını belirlemek için çalışıyorlar. Geçmiş yıllarda Bosna Hersek’te, Güney Afrika ve Asya’da işlenmiş insanlık suçlarını yargılayan mahkeme, İsrail’in Gazze’de yaptığı katliamın boyutunu ve cezasını da belirledi. Günümüzde Adalet divanı tarafından verilen yargı kararlarının uygulanma kısmındaki zorluklar ise varlığını devam ettiriyor.
Bir yanıt bırakın