Kurtuluş Savaşı Müzesi/ İlk Meclis Binası

Kurtuluş Savaşı Müzesi/ İlk Meclis Binası

İlk meclis binası olarak bilinen Kurtuluş savaşı müzesi, TBMM’nin kurulduğu yerdir. 1915 yılında yapımına başlanan bina, 1920 tarihinden itibaren Millet meclisi olarak kullanıma hizmet verir. İttihat ve terakki cemiyeti, Ankara’nın Ulus semtinde bulunan bu binayı lokal olarak kullanmayı düşünmüş. Binanın tasarımı, mimar Selim Bey tarafından hazırlanır. Yapım aşamasının denetimin de ise Yazar, Memduh Şevket Esendal’ın görevlendirildiği biliniyor.  Binanın baş sorumlusu Hasip beyin Kurtuluş savaşında şehit düşmesi sonucu bina inşaatı tamamlanamaz ve yarıda kalır. İlk meclis binası için dönüm noktası 16 Mart 1920’dir. İstanbul tamamen işgale uğramış ve artık hükümet hiçbir faaliyetini yürütemeyecek duruma düşmüştür. Ankara’da yeniden toplanmak isteyen Meclis-i Mebusan heyeti kendine bina bakar. Ankara’nın o günkü mimari yapısı düşünüldüğü zaman bu hiç de kolay değildir. Çok az sayıdaki binaların içinden Ulus’ta inşaat halinde kalmış binanın onarılarak kullanılmasına karar verilir. Anadolu’nun, işgal altındaki toprakları yeniden kazanmak için vereceği mücadeleye ev sahipliği yapan TBMM binası, çevre binalardan toparlanan malzemeler ile kullanıma hazır hale getirilir.

Türkiye Büyük Millet Meclisinin ilk binası olan yapı, 1924 yılına kadar resmi kararların alındığı yerdir. Daha sonraları devletin ihtiyaçlarına yeterli gelmediği için hemen yanına inşa edilen, bugün Cumhuriyet müzesi olarak bilenen, II. TBMM binasına taşınılmıştır. İlk meclis binası 1924 yılından sonra Cumhuriyet Halk Fırkasına devredilir. Sonrasında Ankara Adliye Hukuk Mektebinin kullanımına geçen yapı, 1952 yılında Milli Eğitim binası olur. 1957 tarihinde müze olması için çalışmalara başlanır ve İlk meclis binası 23 Nisan 1961 tarihinde düzenlenen törenin ardından “Türkiye Büyük Millet Meclisi Müzesi” olarak ziyaretçilerini kabul etmeğe başlar. 1981 yılında Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından kapsamlı bir şekilde elden geçirilen binanın ismi, 1981 tarihinde, Kurtuluş Savaşı Müzesi olarak değiştirilir. Klasik Anadolu mimarisinin çizgilerini taşıyan meclis binasının yapımında yalnızca Ankara taşı kullanılmıştır. Tarihi binanın ziyarete açık olan bölümleri şunlardır:

• Koridor: meclis içindeki tüm odaların kapısına bakan bir güzergahtır. Binaya ilk girişte ziyaretçileri koridor karşılar. Koridorun sağında, mecliste o dönem nasıl bir çalışma düzeninin olduğunu gösteren tablo bulunuyor.
• Mescit: koridorun başlangıç kısmında yer alan mescit, ilk günkü hali korunarak ziyarete açık tutuluyor.
• Meclis Başkanı Odası: 2 numaralı odadır. Meclis Reisi Mustafa Kemal Paşa çalışmalarını bu odadan yürütür yine ikili görüşmelerini de bu odada yapar.
• Genel Kurul Salonu: 3 numaralı bölüm olan genel kurul salonunda mebus toplantıları yapılmaktaydı. Alınacak kararların oylandığı salon burasıydı ve ülkenin verdiği bağımsızlık mücadelesi ile ilgili tüm süreç, burada istişare ediliyordu.
• Başkatip Odası: İstiklal Şairi Mehmet Akif Ersoy’un kişisel eşyaları bu odada sergilenmektedir. Şairin, bugün Tacettin Dergahı olarak bilinen, Hacettepe Mahallesi’ndeki ikametgahından getirilen tüfeği, çini vazosu, tespihi ve bazı mutfak eşyaları, bu odada sergileniyor.

Müze içinde bulunan bu tarihi noktaların yanında ziyaretçiler, Katipler Odası, Haberleşme ve Silah Gücü Odası, Kulis, Anayasa Komisyonu Odası ve Riyaset Divanı Odasını da gezebilirler.

Kaynak:

• “KURTULUŞ SAVAŞI MÜZESİ”. Kültür Portalı. 4 Ağustos 2020
• TBMM Binaları, Türkiye Büyük Millet Meclisi. Ocak 2015. s.s 5-6.
• Ankara Kurtuluş Savaşı Müzesi (1.TBMM Binası)”. Turkish Museums. Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı. 13 Ağustos 2022