Pnömoni (Zatürre) Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Pnömoni yani zatürre akciğer dokusunun iltihabıdır. Bunu bir çok mikrop çeşidi yapmaktadır. Bunların başlıcaları bakteriler , virüsler , mantarlar sebep olmaktadır. Zatürre ülkemizde 0-4 yaş arası çocuklarda ilk sıradaki ölüm nedenlerinden biridir. Hastalık her yaşta görülebiliyor ancak 2 yaş altı çocuklarda, bağışıklık sistemi çok zayıf kişilerde ve 65 yaş üstü kişilerde zatürre oldukça tehlikeli olabiliyor. Zatürre, daha çok kalp hastalığı ya da önceden geçirilmiş akciğer hastalığı olan çocuklar ile erken doğumlarda görülüyor.
Özellikle KOAH, diyabet, kalp hastalığı ve böbrek yetmezliği gibi kronik hastalığı olanlar; küçük çocuklar, hamileler ve yaşlıların zatürreden korunmak için zatürre aşısı olması için doktora başvurmaları gerekiyor.
Zatürre Tanısı
Hasta çok farklı şikayetlerle doktora başvurabilmektedir. Bu şikayetlerin sebep olduğu mikroba bağlı ya da kişinin yaşına, içinde bulunduğu hastalıklara bağlı olarak şikayetler farklılık göstermektedir. Hastaya çekilen akciğer grafisi ve laboratuvar bulgularıyla zatürre tanısı koyulmaktadır.
Zatürrenin 3 çeşidi bulunmaktadır:
- Toplumdan kazanılan ,
- Hastane yatışı sırasında kazanılan,
- Bağışıklığı baskılanmış kişilerde,
Benim size bahsedeceğim zatürre çeşidi ise toplum tarafından kazanılan ve hastanın hastaneye şikayetleri ile başvurduğu zatürre çeşididir.
Klasik şikayetler şu şekildedir:
- Öksürük,
- Balgam ,
- Üşüme, titreme,
- Ateş,
- Göğüs ağrısı,
- Nefes darlığı,
- Genel durum bozukluğu
Gibi şikayetlerle doktora başvurmaktadırlar. Zatürrenin yanı etken olan mikroba bağlı olarak kişide baş ağrısı, kas ağrısı, eklem ağrısı, ishal , genel durum bozukluğu, halsizlik , bulantı, kusma, iştahsızlık, kas gücünde azalma ,kemik ağrıları, hırıltılı solunum, nefes darlığı bulguları ile de doktora başvurulmaktadır.
Zatürre Nasıl Gelişir?
Zatürre genelde kişideki boğazında ya da florasında bulunan mikropların vücut direncinin düşmesine bağlı olarak aspire etmesi ve akciğere doğru inmesine bağlı olarak zatürre gelişebilmektedir. Daha çok günümüzde gençlerde olan viral zatürre covid ile birlikte daha çok görülmeye başlanmıştır. Bunlar daha çok damlacık yoluyla yani kişilerin birbirlerine geçirmesi yoluyla bulaşmakta ve meydana gelebilmektedir. Bu rahatsızlıkta hastada şikayetlerin yanında akciğer grafisinde de bir bulgu olmalıdır.
Zatürre Hastalarında Tedaviye Nasıl Başlanır?
Bu hastalıkla ilgili dünyada bir çok farklı protokol bulunmaktadır. Türkiye’de de göğüs hastalıkları dernekleri bunlarla ilgili protokoller hazırlamış durumdadır. Kişideki zatürreye kişinin yaşı ,ek hastalıkları, bulunduğu durumdaki şikayetleri, o andaki semptomları, tansiyonu, nabzı , akciğer grafisi gibi özellikler dikkate alınarak zatürre sınıflandırılır. Tedavisinin ayaktan mı yoksa hastanede yatış yaparak mı yapılacağına karar verilir. Kişinin ayaktan tedavi yöntemiyle düzeleceği düşünülüyorsa yani bulguların fazla olmadığı , kişinin genç ve sağlıklı olduğu durumlarda ayaktan tedavi yöntemi kullanılır. Hastaya tedavi yöntemi verildikten sonra belirli aralıklarla hasta kontrol edilir. Bu durumlarda tedavi süresi 5-10 gün arasında değişmektedir. Diğer bir yöntem olan hastanede yatış şeklinde olan tedavi yöntemi ise genelde 65 yaş üstü hastalarda , ek hastalığa sahip riskli grup için tercih edilmektedir. Bu iki tedavi yönteminde de verilen antibiyotiklerin ilk 3 gün içinde etki göstermesi beklenir. Yani şikayetlerin kısmen azalması ve değerlerin normale dönmesi beklenir. Eğer bu 3,4 günlük süreçte hastada bir değişiklik olmadıysa ve şikayetler aynı şekilde devam ediyorsa bu kişi tekrar değerlendirilir ve verilen antibiyotikler yeterliliği , gerekirse kan ve balgam kültürleri alınarak hasta tekrardan değerlendirilir. Kullanılan antibiyotikler dolayısıyla da hastada bir takım yan etkiler olabilir bundan dolayı hastanın yeterli takibinin yapılması önemlidir. Eğer kişi ayaktan tedavi görüyorsa hastaya tedavi yöntemi ve yan etkileriyle ilgili gerekli bilgiler verilir ve hastanın bu yan etkileri gözlemlemesi gerektiği söylenir.
Diğer bir yandan en çok konuşulan konulardan bir tanesi aşılardır. En çok kullanılan aşılardan bir tanesi halk arasında zatürre aşısı olarak bilinen pnömokok aşısıdır. Pnömokok aşısı sadece bir mikrop türüne karşı ve onun alt varyantlarına karşı etkili bir aşıdır. Bundan dolayı bu aşı %100 koruyucu değildir. Özellikle bazı hastalarda bağışıklığı baskılanmış KOAH gibi deformiteli bir akciğer hastalığına sahip kişilerde ya da immün sistemi baskılayıcı bir hastalığa sahip kişilerde mutlaka yapılması gereken bir aşıdır. 65 yaş üzeri ve kronik hastalığa sahip bir bireye pnömokok aşısı mutlaka önerilmektedir. Yaşlı bireylerde belli bir yaştan sonra aspirasyonda yemek yerken akciğere doğru kaçmalar yaşanmaktadır bu zatürrenin en büyük sebeplerinde bir tanesidir . Bundan dolayı bu kişilerin yemek yerken mutlaka oturur vaziyette yemek yemesi , yemekten sonra 1 saat kadar dik vaziyette bulunması en önemli dikkat etmesi gerekenler arasındadır.
Bir yanıt bırakın